In het buitengebied van de gemeente Enschede bevindt zich een geïsoleerde populatie Boomkikkers die gelukkig nog steeds stand houdt. Dit is te danken aan de inspanningen van de terreineigenaren die de bestaande leefgebieden van de Boomkikker zorgvuldig beheren en veel nieuwe leefgebieden hebben aangelegd. Met name Landschap Overijssel en de boeren van StalEsch spelen hierin een belangrijke rol.
Vrijwilligers van IVN en EnHOe zijn al jaren betrokken bij het wel en wee van de Enschedese boomkikkers.
Hieronder een korte opsomming van de activiteiten:
In 2014 werd op initiatief van ecoloog Mark Zekhuis een geslaagde crowdfunding georganiseerd voor de aanleg van een boomkikkerbiotoop in Enschede onder de titel “Geef Enschede de boomkikker terug!”.
Tevens werd een ‘boomkikkerplatform’ opgezet met daarin vertegenwoordigers van boeren, gemeente en meerdere natuurorganisaties. EnHOe en IVN werden hier ook bij betrokken. Doel was het om de boomkikker voor Enschede te behouden.
(Dit platform bestaat momenteel niet meer).
Uit dit initiatief zijn onder meer de volgende activiteiten van EnHOe voortgekomen die vaak samen met IVN Enschede en (destijds) Natuurwerkgroep Ecozone Glanerbrug zijn en deels nog worden uitgevoerd:
- in de zomer van 2014 zijn poelen geïnventariseerd en is er vis uit verwijderd,
- er zijn telavonden georganiseerd en excursies naar Erve de Maandag in Mariënvelde,
- er is gestart met werk op terreinen van Stichting Agrarisch Landschapsbeheer Eschmarke (StalEsch),
- een samenwerking met natuurwerkgroep Ecozone Glanerbrug kwam tot stand,
- er zijn meerdere landelijke Natuurwerkdagen met het thema boomkikker georganiseerd,
- in 2015 stond EnHOe met een kraam op de Twentse landdag (met levende boomkikkers!),
- Jan Willem ten Cate organiseerde een donatie van Akzo Nobel voor de aanleg van een poel,
- In opdracht van EnHOe en IVN is een promotiefilm gemaakt ”Op zoek naar de boomkikker”, deze is hier nog te bekijken op YouTube.
- er is in 2018 een poelenproject gestart voor leerlingen van het Bonhoeffercollege.
Hoewel de Boomkikker in Nederland op de Rode Lijst staat als “bedreigd” is de landelijke trend sinds 1990 positief te noemen. Rond 1990 was de stand namelijk op een dieptepunt gekomen, maar door de aanleg van nieuwe boomkikkerbiotopen kon de neergang worden omgebogen. Dit was ook het geval in Enschede, ook daar is de boomkikkerstand sinds 1990 toegenomen. Toch zijn er hier ook zorgen over het voortbestaan van de populatie. Deze is waarschijnlijk te klein en te geïsoleerd zodat ze kwetsbaar is en vatbaar voor genetische erosie (“inteelt”). De dichtbijzijnde andere (eveneens kleine) populatie bevindt zich in het Witte Veen bij Buurse en verder zijn er alleen nog wat boomkikkers in het noorden van Twente (Volthe/Tilligte) en liggen de grotere populaties verder weg in de Achterhoek.
Jaarlijk organiseert EnHOe zogeheten 'telrondes'. In de periode van half april tot half mei wordt dan bij de bekende poelen geluisterd naar roepende boomkikkermannetjes. Dit gebeurt op avonden waarop de 'kooractiviteit' maximaal is, dat wil zeggen wanneer het voldoende warm blijft (±15⁰ of hoger) en het niet teveel waait. Exacte aantallen, zeker wanneer er meer dan zo’n 5 verschillende mannetjes tegelijk roepen, zijn moeilijk te bepalen, zeker wanneer men vanaf een grotere afstand luistert bij een poel. Het blijft dan bij schattingen en men moet voorzichtig zijn met het optellen van schattingen. Behalve van de weersomstandigheden is het totaal aantal boomkikkers tijdens een telronde afhankelijk van het tijdstip, de route langs de poelen en - last but not least - de ervaring van de waarnemers. Over het afgelopen telseizoen zijn we positief: er werden meer boomkikkers gehoord dan ooit!
Van groot belang is het waarnemen van nieuwe locaties waar boomkikkers roepen, plekken die kennelijk voor het eerst zijn “gekoloniseerd”. Vooral de poelen aan de randen van het bekende boomkikkerareaal verdienen onze aandacht. Tot nu toe beperkt dit areaal zich voornamelijk tot het deelgebied Zuid-Esmarke, globaal het gebied tussen de autoweg N35 en de Buurserstraat. In dit gebied liggen o.a. een drietal grotere basisbiotopen van StalEsch (Elsmoat, Allemansvèèld en Holziksvèèld) en een hele reeks (nieuwe) poelen langs het Aamsveen. Ten noorden van de N35 worden af en toe nog boomkikkers gehoord maar in de poelen van de Ecozone Glanerbrug helaas (nog steeds) niet. Naar het zuiden toe, in het deelgebied Broekheurne, worden gelukkig de laatste tijd weer kleine aantallen gehoord, hier zijn ook enkele nieuwe poelen aangelegd. De verbinding met het Witte Veen is echter nog niet goed tot stand gekomen.
Meer algemene informatie over de Boomkikker is te vinden op de site van RAVON: www.ravon.nl
Aan RAVON worden de resultaten van onze telrondes doorgegeven.